Projekt dofinansowano ocena strategiczna.
Podsumowanie projektu 28 listopada br. w Urzędzie Miasta Krakowa odbyła się konferencja podsumowująca projekt „Przeciwdziałanie przemocy i ochrona praw dziecka najbardziej bezbronnego od 0 do 6 roku życia”, który zrealizowany został w ramach programu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 2017. Gościem specjalnym konferencji była red. Ewa Winnicka, autorka książki „Był sobie chłopczyk”.
W tegorocznych szkoleniach wzięło udział 87 osób: pracowników socjalnych, nauczycieli szkolnych i przedszkolnych, kuratorów sądowych, pielęgniarek i położnych, pedagogów i opiekunek zatrudnionych w żłobkach. Program składał się z trzech bloków tematycznych: medycznego, psychologicznego i prawnego i obejmował 26 godzin wykładów oraz 24 godziny warsztatów. Szkolenia prowadzili doświadczeni i szanowani w swoich środowiskach psycholodzy, lekarze i prawnicy (m.in. sędzia Przemysław Wypych, psycholog i terapeuta Iwona Anna Wiśniewska, psycholog społeczny prof. Zbigniew Nęcki, dr med. Janina Lauterbach-Lankosz, emerytowana nadkomisarz policji Danuta Głowaty).
– W tym roku rozpoczęliśmy również w ramach tego projektu kampanię „Mamo, nie krzywdź”, która ma na celu uświadamianie ludziom jak szkodliwe jest picie alkoholu w ciąży – mówi Anna Grajcarek, prezes fundacji ad vocem. – Wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy z tego, że nawet niewielka ilość alkoholu może wywołać nieodwracalne zmiany w organizmie nienarodzonego dziecka. Picie w ciąży to również forma krzywdzenia dziecka. W programie szkoleń włączono więc wykłady i warsztaty pogłębiające wiedze uczestników na temat FAS. Do końca roku fundacja rozda pięć tysięcy ulotek na temat FAS, które trafią do poradni dla kobiet, przychodni studenckich i ośrodków prowadzących nauki przedmałżeńskie. Plakaty informujące o FAS już znajdują się w krakowskich szpitalach i wyższych uczelniach.
W Konferencji udział wzięli: dr med. Janina Lauterbach (neonatolog, pediatra), mgr Katarzyna Kowalska (psycholog z Centrum Kompleksowej Terapii Dzieci z FASD), dr med. Zdzisław Kawecki (neurochirurg z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie) oraz Ewa Winnicka, autorka książki „Był sobie chłopczyk”, opowiadającej o dwuletnim Szymonie z Będzina, którego ciało rodzice porzucili w cieszyńskim stawie. Książka Ewy Winnickiej to wstrząsająca diagnoza polskiego systemu, który w żaden sposób nie chroni małego dziecka. Autorka nikogo nie oskarża, ale okiem postronnego obserwatora pokazuje znieczulicę społeczną, obojętność rodziny, bezradność pracowników ochrony zdrowia i ośrodków pomocy społecznej. Spotkanie z redaktor Ewą Winnicką było doskonałą okazją, by wspólnie zastanowić się jakie działania podjąć, by tego typu dramatyczne historie już się nie powtarzały. Ewa Winnicki zwróciła uwagę na fakt, że stereotypowo łączymy przemoc z biedą, patologią, alkoholizmem. Tymczasem opisana przez nią rodzina na zewnątrz funkcjonowała zupełnie prawidłowo. Starannie ukrywana prawda o tej rodzinie została ujawniona dopiero po doniesieniu sąsiadki, która zauważyła przedłużającą się nieobecność małego Szymona. Wzajemny chłód i osłabienie relacji rodzinnych spowodowały, że ani babcia ani dorosłe córki matki Szymona nie interesowały się losem chłopca.
O tym, jak wyglądają efekty przemoc wobec dziecka podczas konferencji opowiedział neurochirurg z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie – Zdzisław Kawecki. Nie zdajemy sobie z tego sprawy, ale te dzieci, na skutek doznanych urazów, często nigdy nie wracają do zdrowia. Natomiast dr Janina Lankosz-Lauterbach przekonywała, że w przypadku FASD, tj. dysfunkcji dziecka wywołanych spożywaniem alkoholu przez ciężarną jest zapobieganie. Tylko całkowita rezygnacja z alkoholu przez cały okres ciąży i karmienia piersią może uchronić dziecko przed tymi groźnymi układu nerwowego. Psycholog z Centrum Kompleksowej Terapii FASD przy Szpitalu Dziecięcym im. Św. Ludwika w Krakowie – Katarzyna Kowalska, omówiła problemy, z jakimi musi się mierzyć dziecko z FASD oraz schemat działania tej unikatowej w skali kraju jednostki. Anna Grajcarek, prezes fundacji, przedstawiła również rekomendacje poprojektowe dla polityków i urzędów centralnych, w tym przygotowanie uregulowań prawnych na bardziej opiekuńcze i przyjazne wobec dzieci. Fundacja proponuje weryfikację zapisów utrudniających pomoc dzieciom krzywdzonym, zwrócenie uwagi na poważny problem wymiarze sprawiedliwości, w jakim jest przewlekłość postępowań sądowych i administracyjnych w sprawie dzieci, a zwłaszcza nieletnich ofiar przestępstw oraz nagminne umorzenia doniesień o przemocy wobec dzieci. – Ponownie będziemy przekonywać Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego oraz władze ustawodawcze o konieczności uzupełnienia procesu kształcenia osób zawodowo pracujący z dziećmi lub na ich rzecz o problematykę rozpoznania dzieci krzywdzonych i udzielania im skutecznej pomocy – mówiła podczas konferencji Anna Grajcarek. – Zwłaszcza, że art. 304 par.1 i 2 kpk zobowiązuje ich do znajomości tej problematyki, a zatem niezbędne jest uzupełnienie programu kształcenia w tym zakresie.
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (zapis art. 11a) ma słaby punkt w części dotyczącej możliwości orzekania przez sąd przymusowego opuszczenia wspólnie zajmowanego lokalu przez sprawcę przemocy. W przypadku kiedy jedynym właścicielem lokalu jest osoba stosująca przemoc w rodzinie, ten zapis jest całkowicie nieskuteczny, ponieważ decyzja sądu o przymusowym opuszczeniu lokalu nie rozwiązuje sprawy. Właściciel mieszkania – osoba stosująca przemoc w rodzinie może mieszkanie sprzedać lub wynająć pozostawiając rodzinę bez dachu nad głową. W związku z tym fundacja proponuje rozszerzenie zapisu art.11a powyższej ustawy, który miałby wówczas brzmienie „jeśli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkanie osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał ją do opuszczenia mieszkania oraz pozbawienia go prawa do dysponowania nim na okres przymusowego opuszczenia”. – Wprawdzie Ministerstwo Sprawiedliwości w tym zakresie powołuje się na artykuł 31 ust. 3 oraz art. 64 ust.1 Konstytucji, które jakoby uniemożliwiają realizację tej propozycji ale wskazanie tych przeszkód jest nietrafione – przekonuje Anna Grajcarek.
Ponadto fundacja zwraca uwagę na fakt, że wprowadzając do polskiego ustawodawstwa systemu przeciwdziałania przemocy nowe rozwiązania, nie zadbano o to, żeby obudować je edukacją społeczną, co sprawia, że przepisy te (jak wymieniany już art. 11a) są stosowane niezwykle rzadko, są niemal martwy, ponieważ nikt o nich nie wie.
W dalszym ciągu Fundacja będzie realizować kampanię społeczną „Jedenaste – nie bądź obojętny”, której celem jest zwrócenie uwagi na dramat dziecka krzywdzonego, zwłaszcza w kontekście powszechnej obojętności i zmiany sposobu myślenia i nastawienia do zjawiska przemocy wobec dzieci. Kontynuowana będzie również kampania społeczna „Mamo, nie krzywdź!” dotyczącą zespołu poalkoholowego FAS.
OPIS PROJEKTU
Projekt fundacji ad vocem pt. „Przeciwdziałanie przemocy i ochrona praw dziecka najbardziej bezbronnego od 0 do 6 roku życia” realizowany jest w ramach programu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich 2017 – Priorytet 2 „Aktywne społeczeństwo”, kierunek działania 5 – „Wspieranie aktywnych form integracji społecznej”.
Celem projektu jest ograniczenie zjawiska przemocy wobec małych dzieci od 0 do 6 roku życia poprzez zwiększenie wykrywalności i reagowania na przemoc wobec dzieci, zmiany sposobów myślenia i nastawienia wobec dramatu dziecka krzywdzonego. Projekt podejmuje również problematykę zespołu poalkoholowego FAS. Projekt zakłada również wypracowanie nowych uregulowań prawnych skutecznie chroniących prawa dzieci i lepiej zabezpieczających ich interes.
Skierowany jest do osób zawodowo pracujących z dziećmi od 0 do 6 roku życia: nauczycieli przedszkolnych, psychologów, pedagogów, pracowników socjalnych, pielęgniarek, kuratorów, asystentów rodziny pracujących w przedszkolach, żłobkach, placówkach opiekuńczo – wychowawczych, placówkach oświatowych, w świetlicach, placówkach pomocy społecznej. Beneficjenci projektu zdobędą wiedzę z zakresu rozpoznawania dziecka krzywdzonego oraz poszerzą warsztat zawodowy o umiejętność udzielania pomocy dziecku krzywdzonemu. Projekt powstał w oparciu o doświadczenie fundacji ad vocem, z którego wynika, że incydentalne prowadzenie interwencji nie rozwiąże problemu dzieci krzywdzonych podobnie jak doraźne akcje społeczne i bilbordy, które zapewne spełniają jakieś zadanie, ale nie rozwiązują problemu kompleksowo zwłaszcza, że w Polsce obserwujemy:
- niepokojące zjawisko narastania fali okrucieństwa wobec dzieci, w tym przede wszystkim najbardziej bezbronnych – małych dzieci;
- fiasko Niebieskiej Karty, zwłaszcza w edukacji i ochronie zdrowia;
- słabe zabezpieczenie interesu dzieci w ustawodawstwie polskim;
- brak przygotowania w zakresie rozpoznawania dziecka krzywdzonego w programach kształcenia zawodowego osób pracujących z dziećmi;
- przewlekłość postępowań sądowych i bagatelizowanie problemu dzieci krzywdzonych.
Tworząc projekt wychodziliśmy z założenia, że najskuteczniejszym przeciwdziałaniem przemocy wobec dzieci jest nieuchronność rozpoznania tej przemocy i umiejętność skutecznej pomocy ofiarom. Nasz projekt jest kompleksową propozycją prowadzącą do ograniczenia zjawiska przemocy wobec dzieci. Projekt składa się z pięciu części.
- Przygotowanie 80 osób zawodowo pracujących z dziećmi lub na ich rzecz do umiejętnego rozpoznawania dziecka krzywdzonego, poszerzenie warsztatu zawodowego o umiejętność skutecznej pomocy dziecku krzywdzonemu, podniesienie kwalifikacji zawodowych poprzez nabycie wiedzy w zakresie prawno – karnych instrumentów przeciwdziałania przemocy w ramach 50- godzinnego programu szkoleniowego. Program składa się z trzech bloków tematycznych: medycznego, psychologicznego i prawnego i obejmuje: 26 godzin wykładów oraz 24 godziny warszatów.
- Druk i kolportaż na potrzeby projektu: 1500 egzemplarzy 440 stronnicowego poradnika pt. „Jak rozpoznać dziecko krzywdzone?” stanowiącego kompendium wiedzy teoretycznej z zakresu medycyny, psychologii, psychologii społecznej, prawa niezbędnej do rozpoznania dziecka krzywdzonego i wiedzy praktycznej z zakresu profesjonalnego udzielania pomocy dziecku krzywdzonemu. Poradnik zawiera również komplet dokumentów prawnych stanowiących źródło praw dzieci. Poradnik trafi nieodpłatnie do uczestników projektu oraz placówek z terenu realizacji projektu: przedszkoli, żłobków, placówek opiekuńczo – wychowawczych, świetlic, szpitali, uczelni, komisariatów policji itp. Kolportaż poradnika w znaczący sposób poszerzy zakres oddziaływania projektu.
- Kampania społeczna „Jedenaste – nie bądź obojętny” skierowana do społeczeństwa, decydentów, dziennikarzy, mediów lokalnych i centralnych, której celem będzie zwrócenie uwagi na dramat dziecka krzywdzonego, zwłaszcza w kontekście powszechnej obojętności, zmiany sposobu myślenia i nastawienia do zjawiska przemocy wobec dzieci. W ramach kampanii, 28 listopada odbędzie się debata publiczna z udziałem zaproszonych gości i uczestników projektu.
- Kampania społeczna pod hasłem „Nie krzywdź” dotycząca zespołu poalkoholowego FAS skierowana do kobiet, w ramach której przygotowane i wydrukowane zostanie 5 tysięcy biuletynów informacyjnych na ten temat oraz 200 plakatów. W ramach kampanii społecznej 23 czerwca przeprowadzona zostanie debata publiczna z udziałem zaproszonych gości i uczestników na temat zespołu poalkoholowego FAS.
- Opracowanie rekomendacji poprojektowych dla polityków, urzędników, urzędów centralnych, w tym przygotowanie z udziałem uczestników i wykładowców projektów zmian uregulowań prawnych na bardziej opiekuńcze i przyjazne wobec dzieci. W tym między innymi zwrócenie uwagi na zaniedbany w Polsce problem trwałego kalectwa dzieci z zespołem poalkoholowym FAS.
Program
50-godzinny cykl szkolenia W ramach projektu: „Przeciwdziałanie przemocy i ochrona praw dziecka najbardziej bezbronnego od 0 do 6 roku życia”
26-godz. cykl wykładów obejmuje:
10 godz.
8 godz. Blok medyczny
Diagnostyka medyczna dziecka krzywdzonego.
Jak rozpoznać zespół dziecka maltretowanego, definicja, charakterystyka, epidemiologia postaci klinicznych urazów nieprzypadkowych, rzadkie postacie maltretowania dzieci.
FAS (Płodowy Zespół Alkoholowy) – choroba i jej skutki.
Jak postępować z dzieckiem z deficytem neurologicznym?
Katarzyna Doleżal-Ołtarzewska- pediatra Collegium Medicum UJ
Janina Lankosz – Lauterbach – pediarta
Joanna Świerczek – psycholog
8 godz. Blok prawny:
2 godz. Źródła praw dzieci w polskim systemie prawnym.
Anna Ceremuga – adwokat
4 godz. Dziecko jako ofiara przemocy, z uwzględnieniem czynów o podłożu seksualnym.
Przemoc domowa
Skuteczna pomoc dziecku krzywdzonemu. Standardy postępowania w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia stosowania przemocy wobec dziecka, jak i gdzie interweniować. Danuta Głowaty – nadkomisarz policji
2 godz. Prawnokarna ochrona dziecka krzywdzonego.
Prawnokarne instrumenty przeciwdziałania przemocy.
Uprawnienia osób lub instytucji zawiadamiających o przestępstwie.
Ochrona i pomoc dla pokrzywdzonych i świadków.
Przemysław Wypych – sędzia sądu rodzinnego
24 godz. cykl warsztatów obejmuje:
1 godz. Zjawisko krzywdzenia dzieci w świetle badań empirycznych – Anna Grajcarek
12 godz. Blok psychologiczny
Praktyczne umiejętności w zakresie diagnozowania i rozpoznawania syndromu dziecka maltretowanego.
Obserwacja, rozmowa, prezentacja wybranych przykładów.
Iwona Anna Wiśniewska – psychoterapeuta
Bogna Liszka-Kisielewskia – psycholog kliniczny
2 godz. Blok medyczny Terapia Integracji Sensorycznej w Zespole FAS
.Renata Mirtyńska – terapeuta
7 godz. Blok prawny Skuteczna pomoc dziecku krzywdzonemu.
Kto i jak zgłasza fakt krzywdzenia?
Gdzie i jak interweniować?
Obowiązujące procedury w przypadku przestępczości wobec dzieci.
Procedura Niebieskich Kart
Przemysław Wypych – sędzia sądu rodzinnego
Danuta Głowaty – nadkomisarz policji
2 godz. Mediacje, jako sposób rozwiązywania konfliktów rodzinnych.
Dziecko w sytuacji kryzysu rodziny.
Agnieszka Majewska-Siwek – socjolog, mediator